سهام بی نام بهتر است یا سهام با نام

تفاوت های سهام بانام و سهام بی نام

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

قانون تجارت ایران در مورد شرکت هایی که سرمایه آنها به صورت سهم، معرفی و منتشر می شود دو نوع از سهام، مشتمل بر سهام بانام و سهام بی‌نام را پیش بینی کرده که نسبت به هم تفاوت هایی دارند و من در این نوشتار به بیان تفاوت های این دو نوع از سهام می پردازم.

سهام بی نام و سهام بانام

بند ۵ ماده ۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، نخستین ماده ای است که در قانون تجارت ایرانT وجود دو نوع سهم، مشتمل بر سهام بانام و سهام بی نام را به رسمیت شناخته است.

بند ۵ ماده ۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، تاکید کرده است که در اظهارنامه ثبت شرکت باید تعداد سهام بانام و سهام بی نام مشخص گردد.

روش تبدیل سهام بی نام به سهام بانام

بند ۹ ماده ۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت ایرانT بیان داشته که اساسنامه شرکت باید روش تبدیل سهام بانام به سهام بی نام و همچنین روش تبدیل سهام بی نام به سهام با نام را بیان کرده باشد.

سهم چیست؟

‌ماده ۲۴ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت به تعریف سهم پرداخته و بیان داشته است که:

سهم، قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد. ورقه ‌سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.

‌تبصره یک همین ماده، گفته است که سهم ممکن است بانام و یا بی‌نام باشد.

ورقه سهام

ماده ۲۶ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت بیان داشته که در ورقه سهم، حتما باید نوع سهام نوشته شود یعنی مشخص باشد که ورقه سهم، بیانگر سهام بانام است یا سهام بی نام.

اوصاف سهام بی نام

ماده ۳۹ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، برخی از اوصاف و ویژگی های سهم بی نام را مشخص نموده و بیان داشته است که:

سهم بی‌نام به صورت سند در وجه حامل، تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می‌شود مگر خلاف آن ثابت گردد.

همچنین در مورد چگونگی نقل و انتقال سهام بی نام، تصریح نموده که:

نقل و انتقال این گونه سهام ‌به قبض و اقباض به عمل می‌آید.

در مورد گواهینامه موقت سهام که تا پیش از صدور ورقه سهم در اختیار سهامداران قرار می گیرد نیز بیان داشته که:

‌گواهینامه موقت سهام بی‌نام در حکم سهام بی‌نام است و از لحاظ مالیات بر درآمد، مشمول مقررات سهام بی‌نام می‌باشد.

در این مورد، چند نکته، قابل ذکر است:

نکته نخست

سند در وجه حامل، یعنی چه؟

در قوانین ایران، سند در وجه حامل، دارای تعریف مشخص قانونی نمی باشد اما از مجموع قوانین تجاری و مدنی ایران می توان اینگونه برداشت نمود که سند در وجه حامل، سندی است که می توان دارنده آن را مالک حقوق و اموال موضوع سند دانست.

به عبارت دیگر، سند در وجه حامل، یعنی سندی که هرکس آن سند را در دست دارد مالک آن سند و مالک حقوق و اموال موضوع آن سند شناخته می شود.

نکته دوم

این ماده، بیان داشته است که سهم بی نام باید به صورت سند در وجه حامل، صادر شود.

از جمله ویژگی‌های یک سند در وجه حامل، آن است که نام و مشخصات دارنده سند در آن قید نشود همانند چک در وجه حامل که روی آن نوشته می شود “در وجه حامل” و نامی از دارنده چک، برده نمی شود.

این؛ بدان معنی است که اگر ورقه سهم، نوع سهام را سهام بی نام، بیان می کند نباید در بردارنده نام و مشخصات فرد خاصی به عنوان سهامدار باشد.

بنابراین؛ هر کس که آن ورقه سهم را در اختیار داشته باشد مالک آن میزان سهام و دارای کلیه حقوق ناشی از سهام شناخته می‌شود و مثلا می‌تواند به عنوان سهامدار در مجامع عمومی شرکت، حضور پیدا کند و نامزد عضویت در هیات مدیره شرکت گردد.

نکته سوم

سهام بی نام، ضد شفافیت مالی و تجاری است

اسناد در وجه حامل که قانونگذار سهام بی نام را نیز یکی از انواع آن دانسته است از نظر مقررات مبارزه با پولشویی در نظام های اقتصادی کنونی جهان، مورد حساسیت و محدودیت قرار دارند.

بنابراین از نظر مقرراتی که مشوق شفافیت در نظام های مالی هستند و نیز از نظر مقررات داخلی و معاهدات بین المللی که بر مبارزه با پولشویی، تاکید نموده اند نظام صدور و نقل و انتقال سهام بی نام و اسناد در وجه حامل به طور روزافزون، دچار محدودیت ها و ممنوعیت‌های خاص خود شده اند.

نکته چهارم

اگر در مراجع قضایی و به موجب حکم قطعی دادگاه، ثابت شود که دارنده سهام بی نام، مالک دارایی و حقوق ناشی از سهام نیست مالکیت ورقه سهم بی نام و حقوق ناشی از آن، متعلق به شخصی خواهد بود که به موجب حکم قطعی دادگاه، مالک سهم بی نام، شناخته شده است.

نکته پنجم

نقل و انتقال سهام بی نام

همانطور که ماده ۳۹ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، بیان داشته است نقل و انتقال سهام بی نام با قبض و اقباض، بعمل می آید.

منظور از قبض و اقباض، دست به دست شدن است. یعنی همان طور که چک در وجه حامل را بدون نیاز به درج امضاء یا اخذ رسید یا تنظیم سند و…می توان مکرراً نقل و انتقال نمود ورقه سهام بی نام را نیز می توان به همین ترتیب. نقل و انتقال نمود.

مالیات بر درآمد سهام

در قوانین مالیاتی ایران، مالیات خاصی تحت عنوان مالیات بر درآمد سهام نداریم.

بنابراین؛ سهامداران یک شرکت اعم از دارندگان سهام بانام یا دارندگان سهام بی نام از لحاظ میزان مالیات بر درآمد ناشی از سهام، در همان قالب مالیات بر درآمد، مشمول مقررات مالیاتی می‌شوند نه فراتر از آن.

ویژگی ها و اوصاف سهام بانام

از نظر صدور ورقه سهم، تنها تفاوتی که بین سهام بانام و سهام بی‌نام وجود دارد در این دو مورد است:

الف) در ورقه سهام بانام باید بانام بودن سهم، قید گردد.

ب) نام و مشخصات دارنده سهم نیز باید در ورقه سهم بانام نوشته شود.

در مورد سهم بی نام، نیازی به درج این ۲ مورد در ورقه سهم نیست.

نقل و انتقال سهام بانام، البته تشریفات خاص خود را دارد و در مورد آن بایستی مفاد ماده ۴۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و اساسنامه شرکت، رعایت گردد.

عدم رعایت مفاد ماده ۴۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و همچنین عدم رعایت مفاد اساسنامه شرکت در مورد نقل و انتقال سهام بانام می‌تواند حتی برگزاری مجامع شرکت و تا مصوبات آنها به ویژه انتخاب مدیران شرکت را با مشکلات و چالش‌های جدی مواجه سازد.

سهام با نام بهتر است یا سهام بی نام

در نظام کنونی اقتصاد جهانی که شرکت ها ابعاد بین المللی، پیدا می‌کنند یا به مراودات و دادستدهای فراوان و متنوع داخلی و خارجی می پردازند و با نگرش به موازین حرفه ای بنگاه داری، اصل شفافیت تجاری و لزوم انتشار اطلاعات عمومی و اهمیت اعمال استانداردهای نوین مالی و حقوقی که مبتنی بر حداکثر شفافیت در بنگاه داری است اقتضا می کند که سهامداران و مدیران شرکتها بیش از پیش،  به کاهش یا حذف تعداد سهام بی نام در شرکت خود گرایش پیدا کنند.

از منظر اعتبارسنجی و رتبه بندی اعتباری نیز موسسات رتبه بندی، بایستی فقدان سهام بی نام یا کم بودن تعداد سهام بی نام در یک شرکت را به عنوان یک شاخص مثبت، مورد توجه قرار دهند.

در صورتی که به مشاوره در زمینه ی یادداشت ها و نوشتارهای من نیاز داشتید یا به برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان در موارد یاد شده، علاقه مند، بودید درخواست خود را بهs.raeisikia@gmail.com ارسال یا با شماره های ۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۸۸۳۲۳۲۷۹ (گروه حقوقی برهان) تماس، حاصل فرمائید.

صادق رئیسی کیا

شانزدهم آبان ماه ۱۳۹۷