فهرست مطالب
ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی
در ادامه شرح و تحلیل جرایم اقتصادی و جرایم مالی، این نوشتار را اختصاص می دهم به شرح و تحلیل جرم اهمال موجب تضییع وجوه و اموال دولتی.
اهمال موجب تضییع وجوه
ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی، اهمالی که موجب تضییع وجوه و اموال دولتی شود را برای کارمندان و کارکنان ادارات سازمانها و دستگاههای دولتی و مدیران شرکت های دولتی، جرم دانسته و مجازات آن را به شرح زیر مقرر داشته است:
1- جبران خسارت وارده
2- پرداخت اجرت المثل
3- شلاق تا ۷۴ ضربه
در شرح و تحلیل این قسمت از ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی به چندین نکته مهم و کاربردی، اشاره می کنم.
معنی اهمال
1- اهمال در فرهنگ واژگان پارسی به معنی فرو گذاشتن، کوتاهی کردن، کاری را سست و سرسری انجام دادن و سهل انگاری است و در نظام عرفی و اداری کشور به معنی تعلل ورزیدن در انجام کارهای اولویت دار و عقب انداختن کارهاست به گونه‌ای که باعث ورود زیان و از دست رفتن فرصت های مهمتر گردد.
اهمال در اصطلاح و نظام حقوقی ایران، فاقد تعریف قانونی است و در رویه قضایی کیفری و از دیدگاه جامعه حقوقی ایران، یک نوع ترک فعل مجرمانه است که با اصطلاحاتی همچون بی‌مبالاتی، غفلت، مسامحه، سهل انگاری، هم خانواده و هم معنی قلمداد می شود. بنابراین قاضی، برای تعریف بی مبالاتی به عرف و رویه قضایی و دیدگاه های حقوقدانان مراجعه می کند.
معنی تضییع
2- تضییع در فرهنگ واژگان به معنی ضایع کردن، تباه ساختن، مهمل و هیچ کاره گردانیدن چیزی، ضایع کردگی، اتلاف.
در اصطلاح حقوقی، تضییع اموال و وجوه دولتی، عبارت است از هر گونه سهل انگاری و مسامحه و کوتاهی کارکنان و کارمندان دولت که منجر به تباهی، نقصان و اتلاف اموال و وجوه دولتی گردد.
تضییع وجه با تضییع اموال از نظر حکم قانونی مندرج در ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی، تفاوتی ندارند.
تضییع وجوه دولتی را می توان ناظر به وارد آوردن نقصان و یا تباه ساختن پول نقد، سهام، حوالجات، اسناد تجاری و بانکی و اوراق بهادار دولت دانست و تضییع اموال دولتی را می توان ناظر به تباه ساختن اموال غیرنقدی اعم از منقول و غیرمنقول دولتی، قلمداد کرد.
اهمال موجب تضییع وجوه و اموال دولت، یک جرم غیرعمدی است که غالباً از طریق ترک فعل، روی می دهد.
معنی وجوه و اموال دولتی
3- وجوه و اموال دولتی به معنی اموال نقدی و غیرنقدی متعلق به دولت است.
4- اموال دولتی اعم از آن که اموال نقدی یا غیرنقدی باشد اموالی است که از محل بودجه عمومی کل کشور تهیه می گردد و در اختیار قوای سه گانه (قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه و نیز مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان، مجلس خبرگان) موسسات و شرکتهای دولتی قرار می گیرد.
مجازات اهمال موجب تضییع اموال و وجوه دولتی
5- جرم و مجازات موضوع ماده ۵۹۸ در مورد اعمال موجب تضییع اموال و وجوه دولتی مربوط به کارکنان و کارمندان دولت می باشد به عبارت دیگر اگر وجوه و اموال دولتی را کارکنان و کارمندان دولت با اعمال خود تضییع نمایند به مجازات مقرر در ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی خواهند رسید. بنابراین اگر افرادی غیر از کارکنان و کارمندان دولت، موجب تضییع اموال دولتی شوند مشمول ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی نخواهند بود.
6- کارکنان و کارمندان دولت اعم از اینکه رسمی پیمانی و قراردادی باشند مشمول ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی می‌باشند بنابراین وضعیت استخدامی کارکنان دولت، تاثیری در شمول ماده 598 قانون مجازات اسلامی بر موضوع ندارد.
تضییع اموال بخش تعاونی و خصوصی چه حکمی دارد؟
7- اهمال موجب تضییع اموال بخش تعاونی و بخش خصوصی، اصولا جرم تلقی نمی‌شود بلکه یک موضوع حقوقی است که از باب مسئولیت مدنی و مسئولیت های قانونی یا قراردادی در قالب دعوی جبران خسارت، قابل پیگیری است.
8- برابر نظریه مشورتی مورخ ۱۳۹۴/۲/۲۱ اداره کل حقوقی قوه قضائیه، قسمت اوّل ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی مربوط به استفاده غیرمجاز، بدون قصد تملک وجوه و اموال دولتی و عمومی است و قسمت اخیر آن، ناظر بر اهمال یا تفریطی است که موجب تضییع اموال دولتی شود.
در نتیجه، قسمت اخیر ماده مذکور، شامل اموال عمومی مانند اموال شهرداری ها نمی شود و توسعه مصادیق جرائم قسمت اوّل ماده به قسمت دوّم مذکور، خلاف اصول حقوق جزا از جمله لزوم تفسیر مضیق نصوص جزائی به نفع متهم است و وجهه قانونی ندارد.
شایان ذکر است ماده ۱۳ قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد مصوب ۱۳۹۰ راجع به جرایم صدر ماده است که در رابطه با جرایم عمدی است و ارتباطی به قسمت اخیر ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی ندارد.
9- مدیران عامل، اعضای هیئت مدیره، کارمندان و کارکنان شرکت های دولتی و موسسات دولتی نیز اگر مرتکب اهمال موجب تضییع اموال و وجوه دولتی گردند به مجازات‌های مقرر در قسمت دوم ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی، محکوم خواهند گردید.
اهمال در صورت عدم تضییع اموال و وجوه دولتی؟
10- اگر کارکنان دولت و شرکت های دولتی، مرتکب اهمال بشوند اما اهمال آنان موجب تضییع و نقصان اموال و وجوه دولتی نگردد مشمول ماده 598 قانون مجازات اسلامی نخواهند شد.
صادق رئیسی کیا
بیست و دوم مهرماه ۱۳۹۷
با سلام و احترام اگر جرمی ۶ سال پیش رخ داده باشد . در خصوص پیگیری آن و اینکه آیا مشمول این قانون می شود توضیح بفرمایید.
با درود و سپاس
برابر ماده 105 قانون مجازات اسلامی مرور زمان، در صورتی تعقیب جرائم موجب تعزیر را موقوف می کند که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد زیر تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نگردیده باشد:
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال
سرافراز باشید
با تشکر ار پاسخ شما. یک موضوع قراردادی ۶ سال پیش رخ داده است. سازمان بازرسی در حال حاضر براساس گزارشاتی ورود کرده است و افرادی را فراخوانده و اعلام می کند پرونده برای دستور رسیدگی کیفری به دادسرا ارسال خواهد شد. در متن تفهبم اتهام اعلام نموده ماده ۵۸۹ شما تضییع حقوق دولتی نمودید و …
سوال بنده روشن تر شد حالا که ۶ سال از وقوع یک موضوعی گذشته که هنوز اثبات نشده است و یک سری مستندات وحود دارد که انها بدان رجوع کرده اند و در این مدت ۶ سال اتفاقات زیادی برای اجرای قرارداد افتاده می تواند مشمول مرور زمان شود یا خیر؟ و این مرور زمان مثلا برای مفاد قرارداد و یا افزایش قیمت در قرارداد و سایر موارد صدق می کند. یا خیر؟
ممنون از راهنمایی که می فرمایید.
با درود و سپاس.
پاسخ به این سوال، مستلزم مشاوره تلفنی یا حضوری و مستلزم پرداخت حق المشاوره است. در صورت تمایل برای دریافت وقت مشاوره با دفترم به شماره های ۰۲۱۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۰۲۱۸۸۳۲۳۲۷۹ تماس حاصل فرمایید.
سرافراز باشید.
سلام.8سال پیش مشاور شرکت که ناظر کارگاهی پروژه بوده است یک اضافه پرداختی به پیمانکار داشته و چون بنده اون زمان معاون فنی بودم اون صورت وضعیت رو امضا کردم.شرکت ازییمانکار شکایت کرد وکلیه پرداختهای زیادی پس گرفته شد.الان شرکت با فشار بازرسی از بنده شکایت کرده که تضییع بیت المال صورت گرفته است.در صورتیکه تمام پول با دیرکرد اون توسط پیمانکار پس داده شده است.می خواستم لطف کنید بنده را راهنمایی کنید.ممنون
با درود و سپاس
چون می فرمایید که شکایت صورت گرفته باید توضیحات کامل شما را بشنوم و مستندات موجود شما را ببینم. از دفترم نوبت مشاوره بخواهید در خدمت خواهم بود.
02188321088
02188323279