چگونگی ابلاغ اوراق مالیاتی به اشخاص حقیقی

هشدار: ذکر و بازنشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

با توجه به اینکه گروه بزرگی از مالیات دهندگان کشور را اشخاص حقیقی، تشکیل می دهند و بنا به پرسش ها و ابهامات زیادی که درباره چگونگی ابلاغ اوراق مالیاتی به اشخاص حقیقی وجود دارد در ادامه تبیین بایسته های مالیاتی برای فعالان اقتصادی و کسبه، این نوشتار خود را با موضوع “چگونگی ابلاغ اوراق مالیاتی به اشخاص حقیقی” تقدیم بازدیدکنندگان سایت شخصی صادق رئیسی کیا می نمایم.

ماده 209 قانون مالیاتهای مستقیم ایران، بیان می دارد که چگونگی ابلاغ اوراق مالیاتی در وهله نخست، تابع ترتیبات و شرایطی است که در قانون مالیات های مستقیم آمده است و در مواردی که در قانون مالیات های مستقیم، سکوت شده یا ابهامی وجود داشته باشد به مقررات ابلاغ مندرج در قانون آئین دادرسی مدنی ایران، رجوع می شود.

اشخاص مشمول قانون مالیات های مستقیم

اشخاص مشمول قانون مالیات های مستقیم را در یک دسته بندی کلی می توان به اشخاص حقیقی (مودیان حقیقی) و اشخاص حقوقی (مودیان حقوقی) تقسیم کرد.

مودیان حقیقی

مودیان حقیقی (مالیات دهندگان حقیقی) افرادی از انسان ها هستند که یا شخصاً (مانند افراد دارای پروانه کسب صنفی) یا به عنوان مدیر اشخاص حقوقی (مدیران شرکت ها و موسسات) مشمول قانون مالیات های مستقیم می شوند.

شیوه ابلاغ برگه های مالیاتی به اشخاص حقیقی

با این اوصاف در مورد شیوه ابلاغ اوراق مالیاتی به اشخاص حقیقی، مفاد ماده 203 قانون مالیات های مستقیم را باید مورد توجه قرار دهیم که بیان داشته است اوراق مالیاتی باید به شخص مالیات دهنده (مودی) ابلاغ و در نسخه دوم از مالیات دهنده، رسید ابلاغ دریافت گردد.

اوراق مالیاتی از طریق ماموران ابلاغ اداره امور مالیاتی (تبصره یک ماده 203 قانون مالیات های مستقیم)  یا از طریق ماموران اداره پست (تبصره 2 ماده 203 قانون مالیاتهای مستقیم) ابلاغ می گردد.

اوراق مالیاتی در دو نسخه به مامور ابلاغ اداره امور مالیاتی یا به اداره پست، تحویل می گردد. مامور ابلاغ اداره امور مالیاتی یا مامور اداره پست با در دست داشتن هر دو نسخه به نشانی اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی مراجعه می نمایند.

نشانی محل ابلاغ اوراق مالیاتی به روش زیر تعیین می گردد:

محل ابلاغ اوراق مالیاتی

در ماده 207 قانون مالیات های مستقیم نیز سه محل به عنوان محل ابلاغ اوراق مالیاتی برای مالیات دهنده به رسمیت، شناخته شده است که عبارتند از:

الف) محل سکونت مودی مالیاتی

ب) محل کار مودی مالیاتی

ج) محلی که مودی مالیاتی آن محل را به عنوان محل ابلاغ اوراق مالیاتی به خود تعیین کرده است.

با توجه به مراتب بالا به چگونگی ابلاغ اوراق مالیاتی در هر یک از موارد یادشده می پردازیم:

1- ابلاغ در محل سکونت مودی مالیاتی:

فرض نخست: اگر مالیات دهنده در محل سکونت خود حضور داشته باشد و برگه های مالیاتی را مستقیما دریافت و به مامور ابلاغ رسید دریافت اوراق مالیاتی را ارائه نماید، ابلاغ اوراق مالیاتی به شکل واقعی صورت گرفته است.

فرض دوم: آن است که مالیات دهنده در محل سکونت خود حضور داشته باشد ولی از دریافت اوراق مالیات یا ارائه رسید ابلاغ آنها خودداری کند. در این صورت، مامور ابلاغ اوراق مالیاتی، برابر تبصره 1 ماده 203 قانون مالیات های مستقیم ناگزیر است نسخه اول برگه مالیاتی را به درب محل سکونت مالیات دهنده بچسباند (الصاق کند) و در نسخه دوم برگه مالیاتی، بنویسد (قید کند) که مالیات دهنده از دریافت اوراق مالیاتی یا ارائه رسید ابلاغ آن خودداری نموده است.

فرض سوم: آن است که مالیات دهنده در محل سکونت خود حاضر باشد ولی در زمانی که مامور ابلاغ اوراق مالیاتی به نشانی محل سکونت او مراجعه کرده، خودش غایب بوده ولی بستگان یا مستخدمین مالیات دهنده (مودی) در آن نشانی حاضر بوده اند. در این فرض، مامور ابلاغ باید اوراق مالیاتی را به یکی از بستگان یا مستخدمین او ابلاغ و در نسخه دوم ورقه مالیاتی از آنان رسید ابلاغ دریافت نماید.

نکته: ابلاغ اوراق مالیاتی در این فرض هنگامی صحیح خواهد بود که مامور ابلاغ مطمئن شود اولاً سن ظاهری دریافت کننده ی ورقه مالیاتی برای تشخیص اهمیت ابلاغیه ها کافی بوده است و ثانیاً مطمئن شود که بین مالیات دهنده و شخصی که ابلاغیه ها را دریافت می کند تعارض منفعت وحود ندارد.

2- ابلاغ در محل کار مودی مالیاتی:

به همان ترتیب و کیفیتی است که در بند نخست آمد.

3- ابلاغ در نشانی معرفی شده از سوی مالیات دهنده به عنوان محل ابلاغ اوراق مالیاتی:

به همان ترتیب و کیفیتی است که در بند نخست آمد.

شرایط ابلاغ به بستگان و مستخدمین مودی مالیاتی

اولاً: سن ظاهری فردی که اوراق مالیاتی را دریافت می کند برای تشخیص اهمیت اوراق مالیاتی، کافی باشد.

نکته نخست: این قسمت از ماده ۲۰۳ قانون مالیاتهای مستقیم از بین ملاک های احراز اهلیت افراد فقط به ملاک سن ظاهری توجه کرده از این جهت که نمی‌توان از مامور ابلاغ سازمان و امور مالیاتی انتظار داشت که به طور جامع نسبت به احراز اهلیت افراد اقدام کنند بنابراین ناگزیریم که یک ملاک عمومی و عینی را مورد توجه قرار دهیم و در بین ملاک های عمومی؛ سن ظاهری می‌توانند یکی از ملاک‌های قابل توجه باشد.

نکته دوم: اهمیت اوراق مالیاتی به ویژه به دلیل ضمانت اجرای سنگینی که بر عدم رعایت مفاد آن یا از دست دادن مواعد قانونی مربوط به آن؛ اقتضا داشت و دارد که شیوه و کیفیت ابلاغ اوراق مالیاتی در قانون مالیات های ایران مورد بازنگری جدی قرار گیرد تا اختلافات؛ ادعاها؛ مسائل و دعاوی مترتب بر آن یا ناشی از آن کاهش یابد و باعث تضییع حق و نارضایتی مودیان مالیاتی و یا خدشه و تاخیر در وصول مالیات قانونی دولت نگردد.

بدیهی است سن ظاهری فرد نمی‌تواند ملاک جامع و قابل اتکایی نسبت به اهمیت اوراق مالیاتی تلقی شود چه بسا یک جوان یا حتی فرد میانسال که با مسائل و تکالیف مالیاتی و اهمیت اوراق مالیاتی آشنایی ندارد نسبت به تبعات و آثار عدم توجه با مفاد و مواعد اوراق مالیاتی؛ حتی درک و اطلاعات اولیه را نیز نداشته باشد و در اطلاع رسانی یا تسلیم آنها به مودی، تاخیر یا تعلل نماید و باعث تضییع حق وی گردد.

نکته سوم: از مفاد ماده ۲۰۳ قانون مالیاتهای مستقیم ایران چنین استنباط می‌شود که مامور سازمان امور مالیاتی مکلف به احراز رابطه ی خویشاوندی یا رابطه استخدامی فردی که اوراق را دریافت می دارد با مودی مالیاتی می باشد.

ثانیاً: بین مودی مالیاتی و شخصی که اوراق را دریافت می‌دارد تعارض منفعت نباشد.

عدم وجود تعارض منفعت به این معنی است که بین فردی که اوراق مالیاتی را دریافت می کند و شخص مالیات دهنده نباید در خصوص مسئولیت ها، حقوق و روابط مالی، اختلاف و دشمنی وجود داشته باشد.

تشخیص دو مورد فوق، در ماده ۲۰۳ قانون مالیات های مستقیم به عهده مأمور ابلاغ سازمان امور مالیاتی گذاشته شده است که به لحاظ اهمیت موضوع و ترتیب انجام آن در واقع خارج از تخصص و توانایی مامور ابلاغ به نظر می رسد.

در حقیقت، قانون مالیات های مستقیم ایران در این مورد وظیفه ای سخت و سنگین را بر عهده یک کارمند ساده اداری گذاشته است که تبعات و پیامدهای سنگینی برای مالیات دهتده و حتی برای دولت دارد.

شرایط شکلی و ماهیتی ابلاغ اوراق مالیاتی

شرایط شکلی و ماهیتی ابلاغ اوراق مالیاتی را در نوشتار دیگری دنبال خواهیم کرد اما مختصراً بیان می دارم که برابر ماده 204 قانون مالیات های مستقیم مامور ابلاغ اوراق مالیاتی باید این نکات را در هر دو نسخه اوراق مالیاتی بنویسد:

الف) محل ابلاغ اوراق مالیاتی به صورت دقیق.

ب) تاریخ ابلاغ با قید روز و ماه و سال به حروف و عدد.

ج) نام شخصی که اوراق مالیاتی به او ابلاغ شده است.

د) نسبت شخصی که اوراق مالیاتی به او ابلاغ شده است با مودی مالیاتی.

ه) در صورتی که مودی یا بستگان یا مستخدمین او از دریافت اوراق مالیاتی، استنکاف کنند یا اساساً در محل حضور نداشته باشند مامور ابلاغ اوراق مالیاتی باید مشخصات و نشانی کامل دو نفر از اهالی و مطلعین محلی که در جریان استنکاف از دریافت اوراق مالیاتی یا در جریان عدم حضور مودی و بستگان و مستخدمین او در محل بوده اند را به عنوان شهود در اوراق مالیاتی قید کند.

در صورتی که به انتخاب وکیل مالیاتی یا مشاور مالیاتی یا مشاوره مالیاتی در زمینه های مرتبط با نوشتارهای من نیاز داشتید یا به برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان در موارد یاد شده، علاقه مند، بودید درخواست خود را به s.raeisikia@gmail.com ارسال یا با شماره های 88321088 و 88323279 (گروه حقوقی برهان) تماس، حاصل فرمائید.