هشدار: پیش از آغاز نوشتار، به اشخاصی که نوشتارهای من در روزنامه ها یا روی سایت شخصی یا وبلاگهایم را بدون ذکر منبع و بدون پیوند سایتم یا وبلاگهایم به نام خود یا دیگری به هر گونه ای منتشر می کنند متذکر می شوم که چشم به راه عواقب قانونی انتشار غیر مجاز و بدون اجازه نوشتارهایم باشند.
ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.
بسیاری از کارشناسان و مسئولان اقتصادی در ایران نسبت به الگوی اسف بار فعلی مصرف در بین ایرانیان هشدار داده و در مورد لزوم اصلاح آن هشدار داده اند.
طی یک جستجوی کوتاه و سریع در فضای مجازی با آمارهای اسفناکی در مورد الگوی مصرف ایرانیان روبه رو خواهیم شد:
“مصرف انرژی در ایران ۱۷ برابر ژاپن، 6 برابر اروپا، 8 برابر کشورهای آسیای شرقی است. در ایران ۷۰ درصد بیشتر از الگوی جهانی آب مصرف می‌شود. به طور ميانگين ۸۰ درصد آب توليدي در حوزه کشاورزي مصرف مي شود که از اين رقم بيش از ۸۰ درصد هدر مي رود. سرانه مصرف نان در ايران حدود سه برابرکشورهاي اروپايي و مصرف سرانه روغن حدود سه برابر ميزان مصرف جهاني و سرانه مصرف نمک ۲ برابر استاندارد جهاني است. حدود ۳۰ درصد از مواد غذايي(سبزي، نان، ميوه) از مزرعه تا مصرف به هدر مي رود و از چرخه مصرف خارج مي شود. ايران به لحاظ مصرف دارو جزو۲۰ کشور نخست دنياست و در آسيا بعد از چين رتبه دوم را دارد. ايران در حوزه مصرف گاز (با وجود جمعیت بسیار کمتر نسبت به آمریکا و روسیه) بعد از کشورهاي آمريکا و روسيه در رتبه سوم مصرف جهان است. ميزان مصرف بنزين هر ايراني در روز يک ليتر محاسبه شده که ۵ برابر سرانه مصرف بنزين يک شهروند اروپايي است”.
در بین مسئولین جمهوری اسلامی ایران، مقام معظم رهبری با ابلاغ سیاست های کلی اصلاح الگوی مصرف در تیرماه 1389 و با تاکید بر صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف و با تاکید بر اهمیت قناعت در سال 1377 و تاکید بر ضرورت پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور در سال 1375 و تاکید بر صرفه‌جویی در سال 1373 و نیز با نام گذاری سال1388 به عنوان حركت به سمت اصلاح الگوی مصرف و سال 1391 به عنوان تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه ایرانى بیشترین دغدغه و اهمیت را نسبت به این موضوع ابراز داشته و لزوم جلوگیری از هدر رفت منابع و ذخایر کشور و اصلاح الگوی مصرف را مکرراً گوشزد کرده اند.
کارشناسان، الگوی مصرف را چهارچوب ها و سیاست هائی می دانند که رفتار مصرفی مردم را شکل می دهد. در واقع هر فرهنگ و موازینی که ما به هنگام مصرف از آن پیروی می کنیم و نوع و میزان مصرف خود را با آن تنظیم می کنیم الگوی مصرف جامعه به حساب می آید.
الگوی مصرف می تواند سبک زندگی و رفتار مصرفی مردم را در مسیر هدر دادن منابع یا در مسیر بهره برداری آگاهانه و عاقلانه از منابع سازماندهی کند و صد البته که الگوي مصرف باید در صدد شناساندن بهترين رفتار مصرف در جامعه باشد و بالاترین میزان هماهنگی با هنجارهای ملی و ديني و عقلي را داشته باشد و اندازه و شیوه مصرف درست را به مردم معرفی کند.
روند افزایشی مصرف ایرانیان و لزوم اجرای سیاست های اصلاح الگوی مصرف، عملي شدن سیاست های اصلاح الگوي مصرف را بيش از پيش ضروري می گرداند بنابراین شرایط کشورمان، اقتضاء می کند که مسئولین از جمله در حوزه ورزش که مورد توجه و علاقه مردم است و مسئولیت های اجتماعی بیشتری دارد به نقش، مسئولیت ها و ظرفیت خود برای اصلاح الگوی مصرف و اهمیت حفظ سرمایه های کشور و سوق دادن آنها به توسعه زیر ساختها آگاه و عامل شوند.
ورزش می تواند به روش های زیر در تحقق سیاست های اصلاح الگوی مصرف جمهوری اسلامی ایران نقش آفرینی کند:
1- ورزش و عوامل ورزشی که از تاثیرات اجتماعی بالائی برخوردار هستند با جلب توجه مردم به ارزشهای مورد اشاره در سیاست های اصلاح الگوی مصرف و همین‌طور با جلب توجه مردم به پیامدهای مصرف بی رویه و با ترویج پرهیز از اسراف و با تبلیغ هنجارهای ملی و دینی که مبین قناعت و استفاده بهینه از منابع است و نیز با ترویج الگوى مصرف درونى که مبتنی بر مصرف محصولات ایرانی و تقویت فرهنگ اعتماد به كالاي ایرانی است می توانند در اصلاح فرهنگ مصرف فردي و اجتماعي موثر واقع شوند.
2- رسانه ها و از جمله صدا و سیما می توانند از ظرفيت هاي فرهنگي،آموزشي و هنري جامعه ورزش، در جهت ترويج فرهنگ صرفه جوئي، قناعت، مقابله با اسراف و زمینه‌های اسراف و تجمل گرايي بهره بگیرند و از جمله اقدام به معرفی و تبیین الگوی مصرفی ورزشکاران و عوامل ورزشی که منطبق با معیارها و شاخص های مندرج در سیاست های اصلاح الگوی مصرف رفتار می کنند بنمایند.
3- اماکن ورزشی، رویدادها و آئین های ورزشی از جمله محیط ها و برنامه هائی هستند که می توانند در آموزش همگاني الگوي مصرف مطلوب، نقش آفرینی کنند. همچنین در بر انگیختن عزم ملی برای مسووليت پذيري و نیز در فراخوان فرهنگی و اجتماعی برای اصلاح الگوی مصرف، ورزش و جامعه ورزشی می توانند به عنوان یکی از موثرترین عوامل اجتماع، ایفای نقش کنند.
4- در روند، فرهنگ‌سازی و برنامه ریزی برای ارتقاء فرهنگ بهره وري و کارآمدی و نیز در افزایش فرصت ها و زمینه ها برای تقویت پس انداز و سرمایه گذاری بین ایرانیان، ورزش و جامعه ورزشی می توانند در آموزش اصول و روشهاي بهينه سازي مصرف و سوق دادن مردم به شيوه زندگي بهتر و آموزش روش های دستیابی به رشد اقتصادي خانوارها از طریق کاهش مصرف و بهبود پس انداز و در شناساندن ضعف ها و آسيب هاي الگوي كنوني مصرف از جمله الگوي نادرست مصرف نان، انرژي و آب و نیز ترویج راهكارهاي رفع اين ضعف ها ( مانند تشویق مردم به استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي) و تشویق مردم به ارتقاء فرهنگ مصرف و استفاده بهینه از منابع موجود وکاهش مصرف درآمد خود در امور بیهوده، زمینه را برای افزایش امکان پس انداز و در نتيجه افزایش سرمايه گذاري در جامعه تقویت نمایند.
5- در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه های عملیاتی که قوه مجریه در این راستا صورت می دهد وزارت ورزش و جوانان می تواند ضمن مشارکت فعال خود در آنها از جمله با بهبود فرآيند تخصيص منابع خود و ایفای نقش در شکل گيري نهادهاي مردمي و خصوصي براي اصلاح الگوی مصرف و نیز با جلب مشارکت فدراسیون ها، هیات ها و باشگاههای ورزشی در رعايت الگوي مصرف و مقابله با ترويج فرهنگ مصرف گرايي و ابراز حساسيت عملي نسبت به محصولات و مظاهر فرهنگي مروج اسراف و تجمل گرايي ایفای نقش نماید.
صادق رئیسی کیا
یکم شهریورماه 1394
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.