مهمترین ضعف های مدیریتی شرکت های ایرانی

گفته می شود در ایران حدود 300 هزار شرکت فعال و دارای پرونده مالیاتی و نزدیک به یک میلیون و چهارصد هزار شرکت فعال و بدون پرونده مالیاتی وجود دارد.

این آمار و داده ها البته دقیق و رسمی نیستند بلکه برپایه گمان و برآورد بعضی از خبرگزاری ها و افراد مطرح شده اند.

فارغ از میزان دقت این داده ها آنچه که در تحلیل وضعیت بنگاه داری در ایران می توان گفت این است که الزامات مدیریتی ، قانونی ، فرهنگ تجاری و باورهای اقتصادی شماری از ایرانیان برای راه انداری و مدیریت شرکت ها و هلدینگ ها هنوز به صورت یک سازوکار به هم پیوسته ، ساختاریافته و کارآمد عمل نمی کند.

شمار شرکت های فعال ایرانی که بنیانگذاری آنها فراتر از 100 سال باشد بسیار کم هستند.

شمار خانواده ها و دوستانی که توانسته باشند یک شرکت یا هلدینگ را برای بیش از 50 سال هدایت و راهبری کرده باشند بسیار کم است.

شمار خانواده ها و دوستانی که در “شرکت داری” و اداره یک کسب وکار به اختلافات زمین گیر کننده حقوقی و مالی و مدیریتی برخورد نکرده باشند بسیار کم است.

در جهت طرح و تبیین این مسایل و بررسی راهکارهای رفع نارسایی مدیریتی و حقوقی و مالی در شرکت ها و هلدینگ های ایرانی از گذشته و بویژه اخیرا بخشی از نوشتارهایم را به بیان انواع عارضه ها ، آسیب ها و ضعف های بنگاه داری و شرکت داری در ایران اختصاص داده ام.

در نوشتار قبلی به بیان بخشی از ضعف های حقوقی شرکت های ایرانی پرداختم.

در این نوشتار به بیان مهمترین ضعف های مدیریتی شرکت های ایرانی می پردازم.

بر اساس تجربه و باورم برجسته‌ترین اشتباهات و ضعف‌های مدیریتی در شرکت‌ها و هلدینگ‌های بخش خصوصی ایران را به شرح زیر می دانم:

هم افزا نبودن و ضعف شرکت های بخش خصوصی در فعالیت تشکلی

فعالیت جزیره ای و عدم اهتمام شرکت های بخش خصوصی در استفاده از ظرفیت های اتاق بازرگانی و دیگر تشکل های اقتصادی و صنفی سبب می شود که درباره حیات و منافع بلندمدت خود دچار آسیب و تزلزل شوند.

نداشتن راهبرد و نگاه و برنامه بلندمدت

شرکت‌های بخش خصوصی ایران غالبا مبتنی بر یک محاسبات و نیاز و نگرش اولیه ، تاسیس شده اند و غالبا فاقد برنامه راهبردی برای ادامه فعالیت در شرایط گوناگون و متناسب با سیر تحولات اقتصادی و فناوری هستند.

عدم توجه به انتقال دانش و جانشین پروری

به ویژه اکنون که سن جمعیت ایران بالا رفته و نسل های بعدی به سن کار و مدیریت رسیده اند و نسل های قبلی در آستانه بازنشستگی و پیری قرار گرفته اند مشهود است که انتقال دانش و تجربه و باور برای اداره کارآمد و روزآمد شرکت به نسل بعدی صورت نگرفته است.

مدیریت متمرکز و عدم تفویض اختیار

رئیس محور بودن شرکت ها و عدم تفویض اختیار به مدیران و کارکنان موجب عدم بلوغ در مدیریت ، بی انگیزه شدن مدیران و کارکنان ، کاهش انگیزه ، ناکارآمدی در حل مسایل می‌شود.

فرایندمحور نبودن فعالیت شرکت

بسیاری از شرکت های ایرانی دارای فرایندهای مدون برای انجام امور خود نیستند. برای اداره یک موضوع یا حل یک مساله، چندین و چند نوع رویه در شرکت های ایرانی وجود دارد.

کوتاهی و کاهلی در استفاده از فناوری

شرکت های ایرانی در بکارگیری سازوکار اتوماسیون اداری ، استفاده از ایمیل برای مستندسازی مکاتبات و بایگانی نمودن آنها ، استفاده از سایت برای اطلاع رسانی و ارتباط با مشتریان ، بکارگیری سیستم های مانیتورینگ مدیریت ، استفاده از نرم افزارهای تخصصی و بکارگیری دیگر انواع و مصادیق فناوری ها جهت انجام فعالیت های خود ، دچار کاهلی و کوتاهی هستند.

نداشتن سازوکار آماری و فقدان داده‌محوری

مدیران شرکت های ایرانی در جمع آوری داده ها و اطلاعات مرتبط با کار خود و در پردازش و تحلیل داده‌ها دچار کوتاهی و ضعف زیاد هستند. در بسیاری از شرکت های ایرانی ، تصمیم گیری ها بر اساس احساسات و سلایق شخصی مدیران شرکت انجام می شود نه بر اساس داده ها و بررسی ها و تحقیقات.

بی توجهی به آموزش ها و مهارت افزایی های ضمن خدمت

بسیاری از شرکت های ایرانی مدیران و کارکنان خود را به یادگیری و ارتقای مهارت های فنی و ارتباطی و شرکت در دوره ها و کارگاه های آموزشی یا آموزش الکترونیکی ترغیب و اعزام نمی کنند.

بی توجهی به پرداخت دیون شرکت و عدم رعایت حقوق تامین کنندگان

عدم تسویه حساب با تامین کنندگان و باز بودن پرونده مطالبات تامین کنندگان شرکت برای مدت های طولانی در شماری از شرکت های ایرانی به یک رویه عادی تبدیل شده است بدون توجه به اینکه چنین رویه ای به اعتبار شرکت و حسن روابط کاری با تامین کنندگان آسیب می زند.

نارسایی و ضعف در ارزیابی عملکرد مدیران و کارکنان شرکت

شماری از شرکت های ایرانی در ایجاد و بروزرسانی سازوکارهای عادلانه و موثر درباره ارزیابی عملکرد کارکنانشان و متناسب کردن نظام پاداش‌دهی بر اساس شایستگی، دچار ضعف و نارسایی زیادی هستند.

چنین روندی ، افزون بر اینکه بهره وری را کاهش می دهد باعث ناکارآمدی در جذب و نگهداشت افراد با استعداد و نیروی انسانی متخصص می شود.

ضعف در سازوکارهای ارتباطاتی شرکت های ایرانی

شماری از شرکت های ایرانی در ایجاد و نگهداشت کانال های زنده ارتباطی در داخل و خارج از شرکت دچار ضعف هستند و این نارسایی سبب از دست رفتن فرصت ارتباط موثر با همه ذینفعان اعم از کارکنان، سرمایه گذاران ، مشتریان، سهامداران ، مردم و سایر ذینفعان می‌شود.

ضعف در سازوکارها و کنترل‌های داخلی و حسابرسی

فقدان یا ضعف در سازوکارهای حسابرسی و کنترلی داخلی ، شمار زیادی از شرکت های ایرانی را به ورطه زیان ، اختلافات مرگبار بین سهامداران و مدیران ، ورشکستگی و تعطیلی کشانده است.

آشوب زدگی در ساختار سازمانی شرکت های ایرانی

در شماری از شرکت های ایرانی از یک سو یک نفر را می بینیم که چندین و چند اختیار دارد و از سوی دیگر افرادی را می بینیم که دارای شرح وظایف متداخل و موازی  هستند.

نارسایی در نظام مالی و تامین نقدینگی

هر چند قوانین ایران درباره تامین نقدینگی و سرمایه ، کمال و کارایی لازم را برای بخش خصوصی فراهم نمی کند اما کم نیستند شرکت های ایرانی که همین راهکارهای موجود اما ناقص بورسی و غیربورسی برای تامین نقدینگی را نیز بخوبی نمی شناسند.

تمرکز بر روابط به جای شایستگی در شرکت های ایرانی

لابی گری و استفاده از ظرفیت شبکه روابط را نمی شود بخودی خود نفی کرد و ناپسند دانست.

اما اینکه مالکان و مدیران شماری از شرکت های ایرانی در دنیای امروز ،  بجای ایجاد شایستگی و ظرفیت های فنی و علمی و اجرایی در شرکت خود همچنان بدنبال پیشبرد امور ، صرفا از طریق رابطه و پارتی و لابی باشند ضعف در شرکت داری شناخته می شود.

مطالعه نوشتار زیر که در رابطه با این نوشتار است پیشنهاد می شود:

ضعف های حقوقی شرکت های ایرانی

در نوشتارهای دیگر ، نکات بیشتری درباره جنبه های حقوقی و مدیریتی و مالی “شرکت داری” در ایران تقدیم خواهد شد.

اگر برای اداره بهینه هلدینگ یا شرکت خود به مشاوره مدیریتی یا مشاوره حقوقی یا وکیل نیاز دارید یا مایل به تهیه و اجرای طرح های مدیریتی و حقوقی درباره موضوع این نوشتار هستید یا به برگزاری کارگاه اختصاصی آموزشی و یا دوره‌ آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان مرتبط با موضوع این نوشتار علاقه‌ دارید می‌توانید درخواست خود را با شماره‌ همراه ۰۹۱۲۳۸۳۶۶۲۱ (روزهای شنبه تا پنج شنبه از ساعت ۹ تا ۱۸) و تلفن ثابت ۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۸۸۳۲۳۲۷۹ (روزهای غیرتعطیل شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۰ تا ۱۷) در میان بگذارید.